Wraz z wejściem w życie znowelizowanej ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska inspektorzy Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska zyskali nowe możliwości kontrolne. Jakich zmian należy się spodziewać? Czy inspektorzy mogą korzystać z dronów? Jeśli tak, to na jakich zasadach?
Kontrola WIOŚ – kiedy inspektorzy mogą korzystać z dronów? Podstawa prawna
Nowelizacja przepisów dotyczących zasad prowadzenia kontroli środowiskowych WIOŚ dała zielone światło inspektorom dla wykorzystania szczególnego rodzaju środków technicznych podczas wykonywanych przez nich czynności kontrolnych. Mowa tutaj o bezzałogowych statkach powietrznych, potocznie określanych dronami, które pozwalają w prosty i szybki sposób pozyskać informacje użyteczne dla WIOŚ.
Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U.2021.0.1070), inspektorzy mogą w trakcie kontroli przeprowadzać niezbędne pomiary lub badania (w tym pobierać próbki bądź wykonywać inne czynności kontrolne) z użyciem dronów w celu ustalenia i oceny stanu środowiska na terenie kontrolowanych nieruchomości lub obiektów, a także określenia warunków wykonywania działalności, które zostały indywidualnie określone w decyzjach administracyjnych. W praktyce oznacza to, że przy użyciu dronów może zostać przeprowadzona:
- kontrola wstępna – pozwala ona wyselekcjonować nieruchomość, obiekt lub jego część, na której zostanie przeprowadzona kontrola tradycyjna,
- kontrola samodzielna – pozwala określić, czy na terenie nieruchomości dochodzi do łamania przepisów prawa ochrony środowiska, np. spalania lub nielegalnego składowania odpadów. Wówczas dron wyposażony jest w urządzenia pomiarowe, które mają zarejestrować ewentualne nieprawidłowości,
- kontrola interwencyjna – przeprowadzana w związku z rozpatrywaną skargą lub interwencją dotyczącą zanieczyszczenia środowiska albo podejrzeniem wystąpienia zanieczyszczenia lub awarii bądź w celu zapobieżenia popełnieniu przestępstwa/wykroczenia.
Dla przykładu, kontrola WIOŚ przy użyciu dronów może wykazać większą liczbę emitorów gazów i pyłów do powietrza od wskazanej w pozwoleniu zintegrowanym przez kontrolowany podmiot. Pozwoli to wyciągnąć określone konsekwencje w przedmiocie postępowania pokontrolnego.
Wykorzystanie dronów podczas kontroli WIOŚ – co na to ustawa inspekcyjna i Prawo przedsiębiorców?
Inspektorzy WIOŚ-u są uprawnieni do wykorzystania dronów także na mocy art. 10b Ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, czyli w przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa przeciwko środowisku. Wówczas mogą przy użyciu bezzałogowych statków powietrznych podjąć czynności, które polegają na obserwowaniu i rejestrowaniu obrazu i dźwięku zdarzeń.
Niemniej ustawa Prawo przedsiębiorców zezwala na prowadzenie czynności kontrolnych przez inspektorów WIOŚ i z użyciem dronów bez konieczności okazywania legitymacji służbowej i informowania kontrolowanego podmiotu o przysługujących mu obowiązkach i prawach podczas kontroli, o ile kontrolujący (operator bezzałogowego statku powietrznego) znajduje się poza terenem, do którego prowadzący działalność ma tytuł prawny.
Co jednak ważne, są czynności wykonywane przez Inspektorów Ochrony Środowiska, które wymagają okazania legitymacji, jak również upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. Wymienione są one m.in. w art. 10b ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska. Wspomniany zapis dotyczy różnych aspektów ochrony środowiska – w tym kontroli z zakresu gospodarki odpadami.
Wykorzystanie dronów przez inspektorów WIOŚ pozwala w prosty i szybki sposób wyselekcjonować nieruchomość lub obiekt do kontroli tradycyjnej albo zgromadzić niezbędny materiał dowodowy i wyciągnąć konsekwencje w razie nieprzestrzegania przepisów ochrony środowiska. Dlatego nowe uprawnienia kontrolerów zostały przyjęte z entuzjazmem. Niestety mają swoje ograniczenia. Konieczność okazania w określonych przypadkach legitymacji służbowej przez inspektora przed przystąpieniem do czynności kontrolnych eliminuje kluczowy w działaniach operacyjnych element zaskoczenia i może utrudnić wykrywanie przestępstw ekologicznych.
